Anlaşmalı Velayetin Değiştirilmesi konulu yazımızda anlaşmalı boşanma ile boşanan çiftlerin çocukların durumuna ve velayete ilişkin uzlaşılarının durum değişikliği sebebiyle değiştirilmesini inceleyeceğiz. Anlaşmalı velayetin değiştirilmesi nasıl olmaktadır? Anlaşmalı velayetin değiştirilmesi hangi durumlarda talep edilebilir? Anlaşmalı boşanma sonrası velayet değiştirilebilir mi? sorularını cevaplayacağız. Öncelikle velayet ve anlaşmalı boşanma konularını açıklamada yarar görüyoruz.
Velayet Nedir?
Velayetin değiştirilmesi ve velayetin el değiştirmesinin sebeplerine değinmeden önce velayetin ne olduğunu açıklayarak başlayalım. Velayet nedir? Velayetin sonuçları nelerdir? Velayetin ebeveynlere getirdiği hukuki yükümlülükler nelerdir? Çocuklar geleceğin yetişkinleri oldukları için doğru ve sağlıklı bir gelişim geçirmeleri ve iyi eğitilmeleri gerekmektedir. Bu nedenle çocuğun ihtiyaçlarını karşılamak çocuğun velisinin görevidir.
Velayet çocuğun korunması ve temsil edilmesi için öngörülmüş hukuksal haklardır.
Yetişkin olmayan çocukların velayeti anne babaya aittir.
Anne babanın evlilikleri sürdüğü müddetçe velayet anne babanın ikisine aittir.
Anne yada babadan biri vefat ederse velayet hayatta kalana aittir.
Anne babanın boşanması durumunda ise hakimin kararı ile belirlenir. Boşanma durumunda velayet hakkında detaylı bilgi almak isterseniz Boşanmada Çocuğun Velayeti Kime Verilir? konulu makalemizi inceleyebilirsiniz.
Anlaşmalı Boşanma Nedir?
Anlaşmalı boşanma, eşlerin evlilik birliğini sona erdirmek bakımından ortak karar alıp boşanmanın getireceği yükümlülükler üzerinde anlaşmalarıdır. Anlaşmalı boşanma durumu Türk Medeni Kanununun 163.maddesinin 3.fıkrasında ele alınmıştır. Bu madde şöyledir:
“Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Bu hâlde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz’’
Yukarıda belirttiğimiz üzere anlaşmalı boşanmada belirlenen velayetin anlaşmalı boşanma sonrası değiştirilmesini inceleyelim.
Anlaşmalı Boşanmadan Sonra Velayet Değiştirilebilir Mi?
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi evlilik birlikteliği içerisinde doğan çocuğun velayeti evlilik birlikteliği süresince ana ve babaya birlikte aitken evlilik birliğinin sona ermesi halinde anlaşmalı boşanmalarda eşlerce, çekişmeli boşanmalarda ise hakim hükmüyle karara bağlanmaktadır. Ancak durumların değişmesi ile çocuğun menfaati etkilenmekte ve çocuk, içinde bulunduğu durum olumsuz bir hal alabilmektedir. Bu sebeple kanun koyucu ana ve babaya velayet davası açma hakkı vererek koşulların değişmesiyle çocuğun menfaatinin olumsuz etkilenmesini engellemek istemiştir. Velayet davası, çocuğun menfaati gereği velayetinin değiştirilmesi söz konusu olduğu durumlarda, velayetin değiştirilmesi sebepleri meydana geldiğinde açılır. Dolayısıyla velayetin değiştirilmesine ilişkin olarak, çocuğun menfaati gözetildiği ve çocuğun menfaatine aykırı hareket edilmediği sürece durumun değişmesi ve şartların gerektirmesi halinde gerek anlaşmalı boşanma gerekse çekişmeli boşanma sonrasında velayet değişikliği mümkündür. Anlaşmalı boşanma sonrası velayet değişikliğinin sebepleri nelerdir?
Anlaşmalı Velayetin Değiştirilmesi Sebepleri
Velayetin değiştirilmesinin gündeme gelmesi için esaslı ve sürekli değişim olması gerekmektedir. Velayete sahip olan kişinin durumunda çocuğun menfaatini etkileyecek esaslı bir değişim olmalı ve bu değişimin süreklilik arz etmesi gerekmektedir. Böyle durumlarda velayetin değiştirilmesi talep edilebilmektedir. Yukarıdaki madde ışığında inceleyecek olursak velayetin değiştirilmesinin söz konusu olabileceği, olguların zorunlu kıldığı bazı durumları şöyle açıklayabiliriz:
Velayete sahip ana veya babanın başkasıyla evlenmesi (Bu durumda şuna dikkat çekilmesi gerekir ki, velayete sahip eşin başkasıyla evlenmesi halinde velayeti kaybetmemektedir. Sadece çocuğun menfaatini etkileyebilecek bir durum olduğundan gerek görülmesi halinde velayet değiştirilebilmekte ancak bu durum çocuğun menfaatini olumsuz etkilemiyorsa velayet devam etmektedir.)
Velayet hakkına sahip eşin ölmesi yahut başka bir yere gitmesi gibi velayet değişikliğini zorunlu kılabilecek durumlarda eşlerden birinin istemi üzerine velayetin değiştirilmesi söz konusu olmaktadır.
Ayrıca velayet hakkının kötüye kullanılması ve velayeti ihlal hususları da velayetin değiştirilmesi için bir sebep teşkil etmektedir.
Velayetin değiştirilmesi hakkında detaylı bilgi almak için Velayetin Değiştirilmesi Davası ve Sebepleri konulu makalemizi inceleyebilirsiniz.
Anlaşmalı Velayetin Değiştirilmesi Davasında Zamanaşımı
Anlaşmalı velayetin değiştirilmesi davasında zamanaşımı konusuna değinecek olursak, anlaşmalı velayetin değiştirilmesi davasında herhangi bir zamanaşımı süresi mevcut mudur? Anlaşmalı velayetin değiştirilmesi davası her zaman açılabilir mi? Anlaşmalı velayetin değiştirilmesi davasının çocuğun menfaatine yönelik bir dava olduğunu ve değişen koşullardan çocuğun olumsuz etkilenmesini engellemeye yönelik olduğunu belirtmiştik. Anlaşmalı velayetin değiştirilmesini gerektirecek durumlar her zaman oluşabileceğinden velayetin değiştirilmesi davası açmak için belirli bir zamanaşımı süresi sınırlaması getirilmemiştir.
Anlaşmalı Velayetin Değiştirilmesi Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Velayetin değiştirilmesi davasının nerede açılacağına, velayetin değiştirilmesi davasında görevli ve yetkili mahkemenin hangisi olduğuna değinecek olursak, velayetin değiştirilmesi davasında görevli mahkeme Aile Mahkemeleri iken yetkili mahkeme, velayetinin değiştirilmesi istenen çocuğun ikametgahının bulunduğu yer mahkemesidir. Yargıtay kararlarına bakacak olursak da velayetin değiştirilmesi davasında yetkili mahkeme, aynı zamanda davacının yerleşim yeri mahkemesi de olabilmektedir.
