Doktorun tıbbi müdahaleden sorumluluğu günümüzde tıp hukuku ve tazminat sebepleri içerisinde sıkça karşımıza çıkan sorunlardandır.Doktorların tıbbi müdahale sorumlulukları tazminata konu olabilecek ve farklı türlerde karşımıza çıkacaktır.
Doktorun Tıbbi Müdahaleden Doğan Sorumluluk Türleri Nelerdir?
- İdari Sorumluluk = Kamu kurumlarında çalışan doktorlar idareye karşı sorumludur. İdare, doktorun tıbbi müdahaleden doğan sorumluluklarında doktorla beraber sorumlu olur. Diğer kamu görevlileri gibi kamu görevlisi olan doktorun da kusurundan kaynaklanan tazminat davaları idareye açılır. Bu durumda davanın açılacağı idari makam Sağlık Bakanlığı olmaktadır. İdare daha sonra doktora rücu edebilir.
- Cezai Sorumluluk = Doktorun tıbbi müdahale esnasındaki hukuka aykırı davranışları suç olarak tanımlandıysa cezai sorumluluk ortaya çıkacaktır. Doktorların hukuka uygunluk sebeplerinden mağdurun rızasının varlığı sebebiyle her tıbbi müdahaleleri cezai sorumluluk doğurmaz. Yalnızca tıbbi müdahalede bulunmak dışında bir kast ya da taksir varsa sorumluluk oluşur. Örneğin; hukuka aykırı davranışı ile hastayı sakatlayan doktorun yaralama suçundan dolayı cezai sorumluluğu doğar.
- Mesleki Etik Sorumluluğu = Doktorlar etik kurallarının çok önemli olduğu bir alanda faaliyet göstermektedir. Bu nedenle mesleklerinin icrası sırasında yaşam hakkına saygı duymak, hastanın rızası olmayan işlemi yapmamak, hastayı aydınlatmak ve hastalar arasında ayrımcılık yapmamak gibi etik kurallara uymak zorundadırlar. Mesleki etiğe aykırı olan davranışlara Türk Tabipler Birliği tarafından yaptırım uygulanabilir.
- Hukuki Sorumluluk = Doktorun mesleğinin icrası esnasında oluşturduğu zararları sebebiyle hukuki sorumluluğu meydana gelebilir. Doktorun hukuki sorumlulğu sözleşmeden, vekaletsiz iş görmeden ya da haksız fiilden kaynaklanabilmektedir.
Doktorun Hukuki Sorumluluğunun Şartları
- Kusur = Doktorun hukuki sorumluluğuna gidilebilmesi için tıbbi müdahalede kusurlu olup olmadığına bakılır. Doktordan mesleğini icra ederken ortalama bir doktor gibi davranması beklenir. Doktorun hukuki sorumluluğunun doğması için tıbbi müdahale esnasında yapılan hata kusurlu olmalıdır. Doktorluk insanların yaşamını etkileyen bir meslek olduğu için doktor hafif ihmalinden dahi sorumlu tutulacaktır. Kusur kendini kast, ağır ihmal ya da hafif ihmal olarak gösterebilir. Doktor tedaviyi bilerek ve isteyerek yanlış ya da eksik uyguladıysa kast, temel tıbbi bilgilerin yeterli olacağı bir hususta yanlış ya da eksik tedavi uyguladıysa ağır ihmal, doktorun özen ve dikkat yükümlülüğünü yerine getirmemesi sonucu oluşan yanlış ya da eksik tedavide hafif ihmal söz konusu olacaktır.
- Hukuka Aykırı Fiil = Normalde bir kişinin vücut bütünlüğüne yönelik hareketler hukuka aykırıdır. Fakat doktorluk mesleğinde hastaların verdiği rıza bu hukuka aykırılığı kaldırmaktadır. Eğer doktor hastanın rızası dışında ya da durum gerektirmediği halde rızasını aşan bir şekilde vücut bütünlüğüne yönelik bir fiil gerçekleştirirse bu hukuka aykırıdır. Örneğin; geçirdiği kaza sonucu 3 parmağının kesilmesi gereken ve buna rıza gösteren hastanın tıbben gerekmediği halde 5 parmağını kesmek hukuka aykırı fiili meydana getirir.
- Hatalı Tıbbi Müdahale = Her türlü hatalı tıbbi müdahale hukuki sorumluluğa gidilmesi için yeterli değildir. Hatalı tıbbi müdahale ortaya bir şahıs ya da malvarlığına yönelik zarar meydana getiriyorsa doktorun hukuki sorumluluğuna gidilebilir.
- Zarar = Doktorun hukuki sorumluluğuna gidilebilmesi için ortada maddi ya da manevi bir zarar olmalıdır. Doktorun verdiği zararın boyutu maddi ve manevi tazminatın belirlenmesinde önem taşır.
- Nedensellik Bağı = Hasta üzerinde ortaya çıkan maddi ya da manevi zararın doktorun tıbbi müdahalesinden kaynaklanması gerekmektedir. Yani doktorun tıbbi müdahalesi ile hastada ortaya çıkan zarar arasında nedensellik bağı olmalıdır.
Doktorun Hukuki Sorumluluğu Nedeniyle Manevi Tazminat
Doktorun sorumlu tutulduğu tıbbi müdahalesi hastaya acı, üzüntü, keder vb. olumsuz duygular yaşatmış olabilir. Ayrıca psikolojik sorunların da ortaya çıkması muhtemeldir. Psikolojik sağlık da vücut bütünlüğü içerisinde değerlendirilir. Kuşkusuz ki hastanın yaşadığı bu olumsuz duygular ve psikolojik sorunların karşılığında bir tazminat verilmelidir. Yalnızca maddi zararlarının tazminat konusu edilmesi toplumun adalet duygusunu sarsacak ve insanın doğal yapısını inkar edecek bir hareket olacağı için manevi tazminat da ortaya çıkar.
Hakim tarafların maddi durumlarını, hastada tıbbi müdahale sonucu oluşan manevi zararın boyutunu, olayın gerçekleşme biçimini ve hastanın çalışma gücündeki eksikliği göz önüne alarak hakkaniyete uygun bir manevi tazminata hükmetmelidir. Verilecek manevi tazminatın manevi zarara uğrayan kişiyi tatmin etmesi önemlidir.
Doktorun Hukuki Sorumluluğu Nedeniyle Maddi Tazminat
Maddi tazminat, kişinin madden uğradığı zararların karşılanması amacıyla verilen tazminat türüdür. Doktorun tıbbi müdahalesi sonucu oluşan zarar yeni bir tıbb müdahaleyi, tedaviyi, ameliyatı ya da ilaç kullanımını gerektirebilir. Böyle bir durumda doktorun tıbbi müdahalesinden zarar gören kişi bunları maddi tazminat içerisinde isteyebilecektir. Ayrıca doktorun tıbbi müdahalesi sonucu doğan zarar hastanın işgücünün eksilmesine ya da ortadan kalkmasına sebep olduysa bunlar da maddi tazminat hesaplanırken göz önünde bulundurulmalıdır. Hastanın tıbbi müdahale sonucu ekonomik geleceği sarsılmış olabilir. Hasta bunun da tazminat konusu edilmesini isteyebilecektir.
Örneğin; doktor kusurlu olarak futbolcu olan hastasının ayağını kestiyse hastanın isteyebileceği birden fazla maddi tazminat konusu ortaya çıkar. Hasta platin bacak takılmasını tedavi masraflarının tazminatı kapsamında, ayağı kesildiği için futbol kariyerinin sonlanması sebebiyle yoksun kaldığı ve kalacağı kazançlarını işgücünün eksilmesi ve ekonomik geleceğinin sarsılması kapsamında isteyebilir.
Doktorun Hukuki Sorumluluğunda Zamanaşımı
Zarar gören hastanın zararı ve tazminatı ödemesi gereken kişiyi öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl içinde ve her halde haksız fiilin işlendiği tarihten itibaren 10 yıl içinde doktora karşı maddi ve manevi tazminat davalarını açması gerekir. Fakat doktorun tıbbi müdahalesi Ceza Kanunu’ndaki bir suça sebebiyet olduysa ve oradaki zamanaşımı süresi daha uzunsa o dikkate alınır.
Doktorun Hukuki Sorumluluğunda Görevli Ve Yetkili Mahkeme
Haksız fiilden doğan sorumluluklarda genel yetki kuralı gereğince davalının yerleşim yeri mahkemesinde veya haksız fiilin işlendiği yerin mahkemesinde maddi ve manevi tazminat davaları açılabilir.
