Evlilik sözleşmesi Türk Medeni Kanununda evlilik sürecinde eşler arasında malların hakimiyeti açısından edinilmiş mallara katılma rejimi geçerlidir. Yani yeni evlenen bir çift evlendikleri andan itibaren edindikleri mallara (araba, ev, arsa, gibi) ortaktır. Ancak taraflar anlaşarak evlilikleri süresince aralarında geçerli olacak bir evlilik sözleşmesi yapabilirler.
Evlilik sözleşmesi diğer adıyla mal rejimi sözleşmesi, evliliğin sona ermesi halinde eşlerin mallarının nasıl yönetileceğinin kanunda mal ayrılığı, paylaşmalı mal ayrılığı veya mal ortaklığı olarak belirleyen, mallar üzerinde tarafların hak ve yükümlülüklerinin neler olacağını ve evlilik sona erdiğinde malların ne şekilde tasfiye edileceğini resmi olarak düzenleyen sözleşmedir. Evlilik sözleşmesi sadece eşlerin mal varlıklarını düzenlemek adına yapılır, eşler hakkında veya evlilik süreciyle ilgili başka konuları kapsamaz.
Evlilik sözleşmesi ile evlenen karı ve kocanın sahip oldukları ve evlilikleri süresince sahip olacakları malların nasıl bölüşüleceği ve bu malların kime ait olacağı düzenlenir. Evlilik sözleşmesi, evliliğin son bulması halinde tartışmaları ve uzunca yargılamaları gerektirmeyecek bir sistemdir.
Türk Medeni Kanununda evlilik sözleşmesi ile ilgili ‘mal rejimi sözleşmesi’ kavramı kullanılmıştır. Evlilik sözleşmesi ile mal rejimi sözleşmesi aynı anlama gelmektedir. Ancak halk arasında evlilik sözleşmesi tabiri yaygın olduğu için yazımızın devamında da evlilik sözleşmesi kavramını çoğunluklu olarak kullanacağız.
Evlilik Sözleşmesinin Geçerliliği
Evlilik sözleşmesi eşlerin mal rejimi sözleşmesi ile belirledikleri ve her zaman değiştirebildikleri sözleşmesel mal rejimidir. Evlilik sözleşmenin geçerli olabilmesi için gerekli şartlar;
- Tarafların anlaşması: Evlenecek olan veya evli olan kadın ve erkek evlilik sözleşmesini karşılıklı anlaşma ile kanunda öngörülen mal rejimi türleri arasından seçebilirler ya da aralarındaki mal rejimini değiştirebilir veya kaldırabilirler.
- Ehliyet: Evlilik sözleşmesi, ancak ayırt etme gücüne sahip olanlar tarafından yapılabilir. Evlilik sözleşmesi, ancak ayırt etme gücüne sahip olanlar tarafından yapılabilir. Küçükler ile kısıtlılar, yasal temsilcilerinin rızasını almak zorundadırlar.
- Noterde yapılması: Evlilik sözleşmesinin noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılması gerekir. Ancak taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler.
- İmza: Evlilik sözleşmesinin taraflarca ve gerektiğinde yasal temsilcilerince imzalanması gerekir.
Kanuni düzenlemelere aykırı evlilik sözleşmesi kabul edilemez.
Evlilik Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
Evlilik rejimi sözleşmesi diğer adıyla mal rejimi sözleşmesi, noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır.
Düzenleme yolu: Taraflar noterin düzenleme şeklinde hazırladığı metni imzalarlar.
Onaylama Yolu: Taraflar evlilik sözleşmesini bir avukata hazırlatır. Noter
sözleşmedeki imzaların eşlere ait olduğunu onaylar.
Ancak, taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler.
Evlilik Sözleşmesi Ne Zaman Yapılır?
Evlenecek olan çiftler evlenmeden önce, evli çiftler evlilikleri süresince evlilik sözleşmesi yapabilirler.
Evlilik başvurusu sırasında yapılan evlilik sözleşmesi evlilik tarihinden, evlilik süresince noterde yapılan evlilik sözleşmesi ise noterde yapıldığı tarihten itibaren geçerlidir.
Evlilik Sözleşmesinde Nafaka
Evlilik sözleşmesi ile düzenlenen ve ancak tarafların boşanması halinde sonuç doğuracak olan mali konuların (nafaka, tazminat gibi) boşanma sırasında taraflarca geçerli olabilmesi için öncelikle sözleşme koşulllarının hakim tarafından uygun görülmesi şarttır. Çünkü evlilik kamu düzenini ilgilendiren bir aile kurumudur. Hakimin bu konuda mutlak yetkisi vardır. Hakim sözleşmenin koşullarını uygun bulmazsa sözleşme geçersizdir. Hakim sözleşmenin koşullarını uygun bulursa sözleşme geçerli olur. Mali konular ve özellikle üzerinde durduğumuz nafaka konusu sözleşmede nasıl düzenlenmişse ona uyulur.
Evlilik Sözleşmesi Nerede Yapılır?
Mal rejimi sözleşmesi, noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır. Ancak, taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler.
Olağanüstü Mal rejimi
Olağanüstü mal rejimine geçiş ya eşlerden birisinin ya da kanun gereği kendiliğinden gerçekleşir.
Haklı bir sebep varsa hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine, mevcut mal rejiminin mal ayrılığına dönüşmesine karar verebilir. Özellikle aşağıdaki hâllerde haklı bir sebebin varlığı kabul edilir:
- Diğer eşe ait malvarlığının borca batık veya ortaklıktaki payının haczedilmiş olması,
- Diğer eşin, istemde bulunanın veya ortaklığın menfaatlerini tehlikeye düşürmüş olması,
- Diğer eşin, ortaklığın malları üzerinde bir tasarruf işleminin yapılması için gereken rızasını haklı bir sebep olmadan esirgemesi,
- Diğer eşin, istemde bulunan eşe malvarlığı, geliri, borçları veya ortaklık malları hakkında bilgi vermekten kaçınması,
- Diğer eşin sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksun olması. Eşlerden biri ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksun ise, onun yasal temsilcisi de bu sebebe dayanarak mal ayrılığına karar verilmesini isteyebilir.
Mal ayrılığına geçişi gerektiren sebebin ortadan kalkması hâlinde hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine eski mal rejimine dönülmesine karar verebilir.
Evlilik Sözleşmesi Örneği
Evlilik sözleşmesi diğer adıyla mal rejimi sözleşmesi; mal ayrılığı, paylaşmasal mal ayrılığı ve mal ortaklığı şeklinde yapılabilmektedir. Toplum içinde mal ayrılığı sözleşmeleri daha geniş yer tutmaktadır.
Evlilik sözleşmesi tarafların durumlarına yani talep ve isteklerine göre düzenlendiği için her evlilik sözleşmesi birbirinin aynısı olamaz. Taraflar kendi koşullarına göre noterde veya daha uzman bir şekilde evlilik sözleşmesinin hazırlanması bakımından bir avukatla evlilik sözleşme düzenleyebilirler. Evlilik sözleşmesini daha anlaşılır kılabilmek ve somutlaştırabilmek için örnek olarak aşağıdaki evlilik sözleşmesini inceleyebiliriz.
Evlilik sözleşmesine örnek olarak;
…………………………. ile ………………………. (Evlenecek veya evlenmiş olan kadın ve erkeğin adı soyadı, TC kimlik numarası yazılır.) arasında, yapılacak/yapılmış …/…/…. tarihli evlilik akdi sebebiyle, Türk Medeni Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunun verdiği açık yetkiye dayanarak ve evlenme tarihinden itibaren geçerli olmak üzere işbu sözleşme ile aralarında mal ayrılığı rejimini kabul etmişlerdir.
1-Bu mal rejiminin başlangıcından itibaren, eşlerden her biri kendisine ait kişisel mallarından tasarruf etmek, yönetmek, bunlardan yararlanmak hakkına sahiptir. Diğer eş bu mallar üzerinde yönetme, bunlardan yaralanma ve tasarruf etme hakkına sahip olamayacaktır.
2-Eşlerin evlilikleri süresince kendi adına edindiği mallar her bir eşin kendi adına kişisel malını oluşturur.
3-Eşler kendi borçlarından kendisi sorumludur. Diğer eşi borçlandırıcı tasarruflarda bulunamayacaktır.
4-Eşlerden her biri meslek veya sanatla uğraşması halinde bu alanlarla ilgili bütün hukuki işlemleri yapma, bunlar üzerinden tasarruf etme ve gelirini kullanma o eşe aittir. Diğer eşin bu konuda söz hakkı ve tasarrufu yoktur.
5-Bir malın kendisinin olduğunu iddia eden eş, iddiasını ispatla yükümlü olacaktır. Malın hangi eşe ait olduğu ispat edilemezse o mal, paylı mülkiyete tabi olacaktır.
6-Evlilik birliğini temsilen yapılan masraflar ve evlilik süresince beklenmedik bir durumdan oluşan masraflar eşler arasında ortak katılımla ve masrafların payları oranında bölüşülmesiyle giderilecektir.
7-Sosyal güvenlik, sosyal yardım ve ya özel sigorta şirketleri tarafından yapılmış ödemeler, çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenmiş veya yapılacak olan ödemeler, her bir eşin ayrı ayrı edinilmiş kişisel malı sayılacaktır.
8-Her bir eşin kişisel kullanımında bulunan eşyalar ile üçüncü kişilerden gelen veya gelecek olan maddi ve manevi tazminat alacakları yasal olarak kişisel malları oluşturacak ve diğer eş bu mallar üzerinde söz sahibi olamayacaktır.
9-Bağışlamalar ve üçüncü kişilerin haksız kazandırmaları, üçüncü kişilerden gelen miras hak ve payları kişisel mallar bölümünde yer alacak ve diğer eşin bunlardan yararlanamayacaktır.
10-Mal rejiminin sona ermesi halinde, eşler diğerinin zilyetliğinde bulunan kendine ait malları geri alacaktır. Eşlerden birinin üstün yararı olduğunun ispatı halinde diğer eşe payı oranında ücretin ödenmesi ile paylı mülkiyetindeki malın kendisine verilmesini isteyebilecektir.
11-Eşlerden birinin ölümü halinde, mal ayrılığı rejimine göre, her bir eşin malları mirasçılarına verilecektir. Taraflar yasal paylaşımın değiştirilmesine ilişkin anlaşma yapabilirler.
………………………………………. ……………………………………………. (Evlenecek veya evlenmiş erkek ve kadının adı ve soyadı)
Sözleşmenin geçerli olabilmesi için noterde imzalı ve fotoğraflı olması gerekir. Evlilik sözleşmesi için uzman bir aile avukatına başvurmak ve eşlerin kendi kriterlerine uygun bir mal rejimi sözleşmesi oluşturulması bakımından daha doğru olacaktır.
Evlilik Sözleşmesinin Sona Ermesi
Evlilik sözleşmesi eşlerce oluşturulduğu sırada şarta veya süreye bağlı olarak da yapılabilir.
Taraflar anlaşarak, aralarındaki mal rejimi sözleşmesini her zaman için ortadan kaldırabilirler.
Mal rejimi, eşlerden birinin ölümü veya başka bir mal rejiminin kabulüyle sona erer. Mahkemece evliliğin iptal veya boşanma sebebiyle sona erdirilmesine veya mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi hâllerinde, mal rejimi dava tarihinden geçerli olmak üzere sona erer.
