Velayet Davası Nasıl Açılır? sorusundan önce Velayetin değiştirilmesi ve velayetin el değiştirmesinin sebeplerine değinmeden önce velayetin ne olduğunu açıklayarak başlayalım. Velayet nedir? Velayetin sonuçları nelerdir? Velayetin ebeveynlere getirdiği hukuki yükümlülükler nelerdir? Çocuklar geleceğin yetişkinleri oldukları için doğru ve sağlıklı bir gelişim geçirmeleri ve iyi eğitilmeleri gerekmektedir. Bu nedenle çocuğun ihtiyaçlarını karşılamak çocuğun velisinin görevidir.
Velayet çocuğun korunması ve temsil edilmesi için öngörülmüş hukuksal haklardır.
Yetişkin olmayan çocukların velayeti anne babaya aittir.
Anne babanın evlilikleri sürdüğü müddetçe velayet anne babanın ikisine aittir.
Anne yada babadan biri vefat ederse velayet hayatta kalana aittir.
Anne babanın boşanması durumunda ise hakimin kararı ile belirlenir. Boşanma durumunda velayet hakkında detaylı bilgi almak isterseniz Boşanmada Çocuğun Velayeti Kime Verilir? konulu makalemizi inceleyebilirsiniz.
Velayet Davası Nedir?
Velayet davasına ilişkin merak edilen noktalara değinmeden önce velayet davasını tanımlamakta yarar görüyoruz. Velayet davasının ne olduğunu açıklayalım. Evlilik birlikteliği içinde olan çocukların velayetinin evlilik birlikteliği devam ettiği sürece hem anne hem babaya ait olduğunu belirttik. Velayette dikkat edilecek tek nokta ise çocuğun menfaati idi. Boşanma halinde ise ayrı bir velayet davasına ihtiyaç olmadan çocukların velayeti hususu hakim tarafından hükme bağlanmakta ve velayet kendisinde olmayan tarafın çocukların bakım ve eğitim giderlerine katılmak amacıyla iştirak nafakası ödemesine hükmedilmekteydi.
Peki anne veya baba velayeti aldıktan sonra durumda değişme olur ve çocuğun menfaati zarar görürse velayetin değiştirilmesi talep edilebilir mi? Velayet davası ihtiyacı ne zaman doğmaktadır? Velayet davası hangi talepleri içermektedir? Velayeti elinde bulunduran anne ve/veya baba, çocuğun menfaatine aykırı davranırsa velayetin kaldırılması söz konusu olabilir mi? Velayete ve velayetin kimde kalacağına mahkeme kararıyla hükmedildiğinden velayete ilişkin değişiklikler de velayet davası yoluyla yapılmaktadır. Velayet davası yoluyla velayetin kaldırılması, velayetin değiştirilmesi talepleri mahkemeye iletilmektedir.
Velayetin Kaldırılması Davası
Çocuğun menfaati velayet sebebiyle olumsuz etkilenmekte ve çocuğun korunmasına ilişkin kanunda belirtilmiş önlemlerden sonuç alınamaz ya da bu önlemlerin yetersiz olacağı önceden anlaşılırsa, hâkim aşağıdaki hâllerde velâyetin kaldırılmasına karar verir:
- Ana ve babanın deneyimsizliği, hastalığı, başka bir yerde bulunması veya benzeri sebeplerden biriyle velayet görevini gereği gibi yerine getirememesi.
- Ana ve babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi veya ona karşı yükümlülüklerini ağır biçimde savsaklaması. Kararda aksi belirtilmedikçe, velâyetin kaldırılması mevcut ve doğacak bütün çocukları kapsar.
- Velâyetin kaldırılmasını gerektiren sebep ortadan kalkmışsa hâkim, re’sen ya da ana veya babanın istemi üzerine velâyeti geri verir.
Velayetin kaldırılmasına ilişkin detaylı bilgi için Velayetin Kaldırılması makalemizi inceleyebilirsiniz.
Velayetin Değiştirilmesi Davası
Yukarıda velayetin ne olduğunu ve hangi durumlarda velayetin kime ait olacağını belirttik. Peki bu durumlar hep sabit mi kalmaktadır? Velayetin değiştirilmesini gerektirecek durumlar nelerdir? Velayetin değiştirilmesi ne anlama gelmektedir?
Yukarıda açıkladığımız üzere velayet, çocuğun korunması ve temsil edilmesi için öngörülmüş hukuksal haklardır. Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere velayetin kime verileceği konusunda hakim, çocuğun menfaatini düşünerek karar verecektir.
Çocuğun velayetinin verildiği zamanki durumlar daima geçerliğini korumayıp değişime uğrayacağı için de velayetin değiştirilmesi gündeme gelmekte, velayetin anneden babaya verilmesi ya da velayetin babadan anneye verilmesi söz konusu olabilmektedir. Durumların değişmesiyle velayete sahip olan kişinin değiştirilmesine, velayetin değiştirilmesi demekteyiz.
Velayetin değiştirilmesi hakkında detaylı bilgi almak için Velayetin Değiştirilmesi Davası ve Sebepleri konulu makalemizi inceleyebilirsiniz.
Velayet Davasını Kimler Açabilir?
Velayet davasını kimlerin açabileceği ise bu davaya ilişkin merak edilen diğer bir hususu oluşturmaktadır. Çocuğun menfaatleri zarar gördüğü gerekçesiyle kimler velayetin değiştirilmesi talebinde bulunabilecektir? Velayete yönelik talepte bulunmak için velayet davası açmanın gerekli olduğunu belirttik. Peki bu davayı açma hakkı kime verilmiştir?
Velayet davası denildiğinde kastedilen dava genel olarak velayetin değiştirilmesi davası olmaktadır. Velayet hakkı sadece ana, babaya yahut ergin olmayan evlatlık içinse evlat edinene tanınmıştır. Çocuğun bakımını üstlenmesine hükmedilen diğer hısım ve akrabalar ise veli deği vasi olmaktadır. Velayetin kaldırılması hususunda dede, büyükbaba, amca gibi vasi adaylarından talepler gelebilmekte ise de velayet davasında asıl inceleyeceğimiz velayetin değiştirilmesi davası olduğundan bu talep hakkı yalnızca ana baba ve evlat edinene verilmiştir.
Velayet Davası Hangi Durumlarda Açılır?
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi evlilik birlikteliği içerisinde doğan çocuğun velayeti evlilik birlikteliği süresince ana ve babaya birlikte aitken evlilik birliğinin sona ermesi halinde anlaşmalı boşanmalarda eşlerce, çekişmeli boşanmalarda ise hakim hükmüyle karara bağlanmaktadır. Ancak durumların değişmesi ile çocuğun menfaati etkilenmekte ve çocuk, içinde bulunduğu durum olumsuz bir hal alabilmektedir. Bu sebeple kanun koyucu ana ve babaya velayet davası açma hakkı vererek koşulların değişmesiyle çocuğun menfaatinin olumsuz etkilenmesini engellemek istemiştir. Velayet davası, çocuğun menfaati gereği velayetinin değiştirilmesi söz konusu olduğu durumlarda, velayetin değiştirilmesi sebepleri meydana geldiğinde açılır.
Velayet Davası Zamanaşımı
Velayet davasında zamanaşımı konusuna değinecek olursak, velayet davasında herhangi bir zamanaşımı süresi mevcut mudur? Velayet davası her zaman açılabilir mi? Velayet davasının çocuğun menfaatine yönelik bir dava olduğunu ve değişen koşullardan çocuğun olumsuz etkilenmesini engellemeye yönelik olduğunu belirtmiştik. Velayetin değiştirilmesini gerektirecek durumlar her zaman oluşabileceğinden velayet davası açmak için belirli bir zamanaşımı süresi sınırlaması getirilmemiştir.
Velayet Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme
Velayet davasının nerede açılacağına, velayet davasında görevli ve yetkili mahkemenin hangisi olduğuna değinecek olursak, velayet davasında görevli mahkeme Aile Mahkemeleri iken yetkili mahkeme, velayetinin değiştirilmesi istenen çocuğun ikametgahının bulunduğu yer mahkemesidir. Yargıtay kararlarına bakacak olursak da velayet davasında yetkili mahkeme, aynı zamanda davacının yerleşim yeri mahkemesi de olabilmektedir.
