İş Kazası ve Tazminatı Nedir ? konusu işçi ve işverenlerin araştırdığı son dönemde tazminat hukukunu ilgilendiren bir konu haline gelmiştir.
İş Kazası Nedir?
İş Kazası ve Tazminatı Nedir? konusundan önce İş kazasının tanımını yapmalıyız; sigortalı olarak çalışan kişinin, yaptığı iş sırasında meydana gelen maddi veya manevi şekilde oluşan zarardır. Günümüzde neredeyse tüm iş kollarında iş kazası meydana gelebilmektedir. İşçilerin çalışma koşullarının yetersizliği, işin risk taşıması ve işverenin bu iş için gerekli önlemleri ve düzenlemeleri yapmaması nedeniyle veya işçinin kendisinden kaynaklanan sebeplerle iş kazası meydana gelebilir.
İş Kazasında Yapılması Gerekenler Nelerdir?
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu madde 76: ‘’İşveren, iş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına tutulan genel sağlık sigortalısına sağlık durumunun gerektirdiği sağlık hizmetlerini derhal sağlamakla yükümlüdür.’’ der. Çalışılan sigortalı iş sırasında meydana gelen iş kazasında öncelikli olarak işçiye durumun ciddiyetine bağlı şekillerde sağlık müdahalesi gerçekleştirilmelidir. Bunun ardından meydana gelen iş kazası nedeniyle kaza raporu tutulmalı ve mümkün olduğu takdirde bu rapora şahit gösterilmelidir. Kaza bölgede bulunan kolluk birimlerine (polis veya jandarma) bildirilmelidir.En son olarak da ilgili Sosyal Güvenlik Kurumlarına iş kazasının meydana gelmesinin ardından en geç 3 gün içinde bildirilmesiyle birlikte gerekli işlemler yapılmış olunacaktır.
İş Kazasından Dolayı Açılabilecek Davalar Nelerdir?
İş kazası işçinin yaralanması ve ölmesi sonucunu doğurabileceği için öncelikle bu duruma kolluk güçlerinin müdahalesi ile birlikte Cumhuriyet Savcısı gerekli soruşturmaları gerçekleştirerek dava açabilir. Bu dava Ceza Davası olacaktır. Kişiler kendi zararları için işverenden maddi ve manevi zararları ölçüsünde talepte bulunabileceklerdir. Bu sebeple iş kazası nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat Davası açılabilecektir. Bunun dışında Sosyal Güvenlik Kurumu da rücu davası açabilecektir.
İş Kazasında Maddi Tazminat
Maddi tazminat, kişinin hukuka aykırı şekilde gerçekleşen ve buna bağlı olarak kişinin mevcut durumunda bir eksilme veya ileride elde edebileceği gelirden mahrum kalması halinde isteyebileceği tazminattır. İş kazasında da çalışan meydana gelen kaza nedeniyle oluşan sağlık giderlerini, çalışamadığı zamanda mahrum kaldığı geliri veya geçirdiği kaza nedeniyle kendisinde oluşan kalıcı zararlar nedeniyle işe gidememesi hallerinde oluşabilecek zararları talep edebilecektir.
İş kazası ölümle sonuçlanmış ise cenaze masrafları, iş kazasından dolayı gerçekleşmiş olan tedavi varsa bu tedavinin masrafları, ölenin desteğinden yoksun kalan kimselerin kayıpları maddi tazminat çerçevesinde giderilir.
İş kazası tazminatı davasında hakim bilirkişi tarafından rapor isteyebilir. Bununla birlikte inceleyeceği rapor ve belgeler ışığında bir maddi-manevi tazminata hükmeder.
İş kazası geçiren işçi, bedensel zararları nedeniyle işverenine karşı maddi tazminat davası açabilir. Bu maddi tazminat davasında talep edebilecekleri şunlardır:
- Tedavi giderleri
- Çalışamadığı zamandaki kazanç kaybı,
- Çalışma gücü azaldıysa veya çalışma gücünü tamamen kaybettiyse meydana gelen kayıplar
- Ekonomik geleceğin sarsılmasından dolayı meydana gelen kayıplar
Sigortasız Çalışan İşçi Tazminat Talebinde Bulunabilir Mi?
Sigortasız işçi çalıştırmak yasaktır. Bu nedenle işveren öncelikle sigortasız işçi çalıştırmasından dolayı sorumlu olacaktır. Burada sigortalı işçiden farklı olarak öncelikle sigortasız çalışan işçi tespit davası açmalıdır. Tespit davasının ardından maddi ve manevi tazminat davaları açabilecektir.
İş Kazasında Manevi Tazminat
Manevi tazminat, bir kişinin kişilik haklarına yönelik hukuka aykırı şekilde yapılan saldırılar nedeniyle meydana gelen elem ve kişinin iç dünyasında oluşan üzüntünün telafi edilebilmesi amacıyla talep edilen tazminat türüdür. İş kazasında da kazanın meydana gelme durumuna göre kişi iç dünyasında bir zarar gördüğü takdirde manevi tazminat talep edebilecektir.
Manevi tazminat durumunun oluşabilmesi için olayın çalışılan iş sırasında ve iş dolayısıyla meydana gelen bir fiilden kaynaklanıyor olması gerekir, işçinin maddi veya manevi bir zarara uğraması ve bu fiille ortaya çıkan zarar arasında bir nedensellik bağı olmalıdır. Bu şartların gerçekleşmesi ve kişilerin talep etmesi halinde hakim manevi tazminata hükmedecektir.
Yaralanmalı İş Kazasında Tazminat
Kişilerin oluşan iş kazası nedeniyle bedensel zararlara uğraması halinde işverenden maddi ve manevi tazminat davası açma hakları bulunur. Maddi tazminat davasında çalışanlar, hastane ve devamında oluşabilecek sağlık giderlerini, işe gitmediği süre çerçevesinde elde edemeyeceği gelirleri, oluşan çalışma gücü kayıpları varsa veya iş gücünün tamamen kaybedilmesinden dolayı oluşacak zararlarını İş Kazası Tazminat Davası yoluyla talep edebileceklerdir. Bununla birlikte kişilerin bu iş kazası nedeniyle iç dünyalarında sorunlar yaşamaları halinde burada oluşabilecek zararları da manevi tazminat davası çerçevesinde isteyebilir. Örneğin bir madenci, maden kazası sonrası yaralandıysa bir bacağını bu kaza sırasında kaybetmesiyle birlikte orada kaldığı süre içerisinde ruhsal kalıcı sorunlara sebebiyet veren bir durum içerisine girdiyse oluşan bu durumda, hastane giderleri, çalışma kaybını kaybetmesinden kaynaklanan zararları maddi tazminat çerçevesinde; orada kaldığı süre içerisinde oluşan psikolojik sorunları nedeniyle iç dünyasında oluşan tahribat için de manevi tazminat davası açabilecektir.
Ölümlü İş Kazasında Tazminat
Kişinin oluşan iş kazasında hayatını kaybetmesi ile istenebilecek zararlar genel itibariyle şunlardır:
- Cenaze masrafları,
- Ölüm gerçekleşmeden önce oluşan hastane masrafları,
- Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin uğradığı zararlar.
İş kazası sonucunda ölüm gerçekleşmesi halinde iş kazasına uğrayanın yasal mirasçıları yani annesi, babası, eşi, çocukları bu tazminatı talep edebilir. Şayet cenaze masrafını başka bir yakını üstlendiyse bu giderin karşılanması da o yakın tarafından istenebilir.
İşçi kazanın gerçekleşmesinin ardından hemen ölmediyse, arada bir tedavi süreci varsa ve işçinin bu kaza nedeniyle ölmesi halinde oluşan tedavi masrafları işçinin bu süreçte ödenen tedavi masrafları da talep edilecektir. Burada ölüm hemen gerçekleşmemişse çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar da talep edilebilecektir.
İşçinin desteğinden yoksun kalan kişilerin ölüm sebebine bağlı olarak uğradığı kayıpları da talep edebileceklerdir. Burada kanun, yalnızca yasal mirasçılara değil desteğinden yoksun kalan kişilere de (Bunlar; kişinin o zamana kadar baktığı, burs verdiği, sürekli yardımda bulunduğu kimseler olabilir.) bu davayı açma hakkı vermiştir.
İş Kazasında Ölüm Halinde Kimler Dava Açabilir?
İş kazasında tazminat davası bu kazadan zarar gören kimseler tarafından açılacaktır. Ancak ölüm halinde böyle bir durum söz konusu olmayacaktır. İş kazasında kaza sonucu ölen kişinin desteğinden yoksun kalan herkes bu davayı açabilir. Bu davayı açma hakkı yasal mirasçılara (Anne,Baba,Eş,Çocuk vb.kimselere) ait olduğu gibi kişinin sürekli destek sağladığını ispat eden kimseler de bu destekten yoksun kalmasından dolayı oluşan zararın tazmini için dava açabilecektir.
İş Kazasını Bildirmeme Cezası
İş yerinde çalışan kişinin kazaya uğraması ile birlikte durumu bölgede bulunan kolluk kuvvetlerine (polis veya jandarma) bildirmek ve bununla birlikte durumu Sosyal Güvenlik mercilerine bildirmek gerekmektedir. İşveren bu bildirimlerde bulunmaması halinde, işverene İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çerçevesinde ceza verilecektir. İş Kanununa göre görev ve sorumluluklarını yerine getirmeyen işverenler için ‘’İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili tedbir almamak, organizasyonu yapmamak, gerekli araç ve gereçleri sağlamamak, sağlık ve güvenlik tedbirlerini değişen şartlara uygun hale getirmemek ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapmamak’’ olarak nitelendirilen asgari ceza tutarı 2702 TL olarak belirlenmiştir. Olayın mahiyeti ve şartlarına göre bu miktar artabilir.
İş Kazasında Zaman Aşımı Süresi Ne Kadardır?
İş kazası sebebiyle meydana gelecek zararlar için açılacak maddi ve manevi tazminat davalarında zaman aşımı süresi olayın gerçekleştiği günden itibaren 2 ve her halükarda 10 yılın geçmesi ile dolar.
İş Kazası Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
İş kazasından meydana gelen zararlar için açılan İş Kazası Tazminat Davaları, işverenin veya iş yapılan yerinde bulunan İş Mahkemelerinde açılacaktır.