Anlaşmalı boşanma davası; eşlerin evliliğin bitmesiyle ortaya çıkacak yeni durum için anlaşmaları ve evlilik halinin son bulması için başvurulmuş bir davadır. Anlaşmalı boşanma davası için evli kişilerin kanunen öngörülen belirli şartları sağlaması gerekmektedir. Ayrıca eşlerin boşanma sonucunda nafaka, tazminat, varsa çocuk veya çocukların kimin velayeti altında kalacağının kararlaştırıldığı bir boşanma protokolü imzalaması ve şiddetli geçimsizlik sebebi ile mahkemeye yapılan başvuru sonucunda evliliğin sona ermesidir.
Anlaşmalı Boşanmanın Şartları
Anlaşmalı boşanmanın şartları:
- Evliliğin en az bir yıl sürmüş olması
- Eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi
- Hakimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerini serbestçe açıkladıklarına kanaat getirmesi
- Hakimin boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hakkında eşlerin aldıkları kararları içeren düzenlemeyi uygun bulması gerekmektedir.
Anlaşmalı Boşanma Protokolü Şartları
Anlaşmalı boşanma protokolü eşlerin evliliğin sonlandırdıktan sonraki durumlarını kendi aralarında anlaşıp düzenledikleri ve imzaladıkları yazılı bir sözleşmedir.
- Öncelikle bu protokolde eşlerin boşanmaya yönelik iradeleri açıkça bulunmalıdır.
- Sonrasında ise varsa çocuk veya çocukların velayetinin kimde kalacağı ve velayet kendinde olmayan eşin çocuklarla ilişkisinin düzenlenmesidir.
- Nafaka, maddi ve manevi tazminat talebi varsa o konuda anlaşılmalıdır.
- Evlilik boyunca edinilmiş olan malların tabi oldukları mal rejimleri gereğince paylaştırılıp anlaşmaya varılmış olması gerekmektedir.
- Boşanma davasının yargılama giderleri ve varsa vekalet ücreti konusunda anlaşma
şartlarını sağlayan bir protokol hazırlanıp hakim de bu protokolü uygun bulursa anlaşmalı boşanma için anlaşmazlık durumu ortada kalmayacaktır.
Anlaşmalı Boşanmada Tazminat
Boşanma protokolü düzenleyen eşler maddi ve manevi tazminat konusunu da çözüme kavuşturmalıdırlar. Eğer talep varsa anlaşılan maddi ve manevi tazminat yazılmalıdır. Eğer talep yoksa yine de tazminat talebi olmadığı protokolde açıkça yazılmalıdır. Anlaşmalı boşanma temel olarak çiftler arasında hiçbir ihtilaf kalmadan evliliğin sona erdirilmesi üzerine kurulduğundan talep edilebilecek hususlarda talep olmasa bile bunun protokole yazılıp imzalanması gerekmektedir. Yoksa ihtilaf olduğu sebebiyle anlaşmalı boşanma gerçekleşmeyebilir.
Anlaşmalı Boşanmada Nafaka
Boşanmak isteyen eşler nafaka konusunda da bir anlaşmaya varmak zorundadırlar. Eşlerin yoksulluk nafakası konusunda özgürce karar vermeye hakları bulunmaktadır. Fakat çocuk için takdir edilen iştirak nafakası hususunda hakim çocuğun üstün yararını gözeterek değişiklik yapabilir ve bu değişikliğin eşler tarafından onaylanması gerekmektedir. Anlaşmalı boşanmanın asıl amacı eşlerin evliliğin sona ermesinden kaynaklı oluşacak yeni durumdaki tüm hukuki sonuçları düzenlemesidir. Bu sebeple hakimin yaptığı çocuğun yararı ile ilgili düzenlemeleri onaylamamaları durumuna anlaşmalı boşanma gerçekleşemeyecektir.
Anlaşmalı Boşanmada Velayetin Sınırları
Anlaşmalı boşanma davası için hazırlanacak boşanma protokolünde; eşlerin ortak çocuk veya çocuklarının kimin velayeti altında olacağına karar vermesi gerekmektedir. Ayrıca velayetin kimde kalacağı hususuyla beraber velayet kendinde olmayan eşin çocuklarıyla olan şahsi ilişkilerinin de protokolde düzenlenmesi gerekmektedir. Ayrıca uygulamada yeni olarak karşımıza çıkan ortak velayet kavramı da gündeme gelebilecektir. Eğer eşler ortak velayet konusunda anlaşırlarsa ve hakim bu durumu çocuğun menfaatlerine uygun bulursa ortak velayete de hükmedebilecektir. Velayetin sonucu olan çocuğun sosyal yaşamı ve eğitim hayatına ilişkin kararları boşanan anne ve babası beraber almak durumunda olacaktır.
Velayet konusunda anlaşılması, anlaşmalı boşanma davasının olmazsa olmaz şartlarından biridir. Velayet konusunda eşlerin kararını hakim inceleyecektir. Çocuk veya çocuklar için hangi ebeveyninin velayeti altında olması daha yararlıysa ona göre karar verilecektir. Çocuğun üstün yararını korumak yani çocuğun ekonomik olarak daha refah içinde olduğu ve daha iyi eğitim alabileceği ebeveyninin velayeti altında olması hususunu hakim gözetmek zorundadır. Velayet kendinde olmayan eşin boşanma protokolü ve hakimin takdir ettiği değişikliklerin taraflarca onaylanmasıyla çocuğunu ne sıklıkla görebileceği ve nasıl vakit geçireceği konusunda velayeti elinde bulunduran eşin engel olmaması gerekmektedir. Çünkü çocuk ile şahsi ilişki kurmak dava sonucu güvence altına alınmış, ebeveyn olmaktan kaynaklı bir haktır. Velayeti kendinde olmayan eş; mahkeme kararının öngördüğü şekilde en az, velayeti elinde bulunduran eşin izin vermesi durumunda daha fazla da çocuk ile şahsi ilişki kurabilecektir.
Anlaşmalı Boşanmada Mal Paylaşımı
Anlaşmalı boşanmak için hazırlanan ve eşlerin belirli hususları düzenlediği boşanma protokolünden bahsetmiştik. Eşler evliliğin sona ermesi sonucunda evlilik birliği içindeyken elde ettikleri malların paylaşımını da düzenlemelidirler. Mallar ile kastedilen alınan ev, arsa, araba, ziynet eşyalarıdır. Bu malların paylaşımı için tarafların protokolde anlaşmış olmaları ve anlaşmalı boşanma davası görülürken mal paylaşımına ilişkin protokoldeki paylaşımı öngören hususları kabul ettiklerini açıkça belirtmelidirler. Yani mahkeme önünde iradelerini ortaya koymalıdırlar.
Anlaşmalı Boşanmadan Vazgeçme
Anlaşmalı olarak boşanabilmek için boşanmak isteyen eşlerin imzaladıkları boşanma protokolündeki hususları kabul ettiklerini mahkemeye giderek yani hakim önünde tekrar etmeleri gerekmektedir. Hakimin açıkça irade beyanını görmesi gerekmektedir. Bu sebeple eğer boşanma protokolünü imzalamış eşlerden biri davaya gelmezse veya gelip protokolü kabul etmediğini beyan ederse anlaşmalı boşanmadan vazgeçilmiş olacaktır. Eğer taraflardan biri boşanmak istiyorsa dava anlaşmalı boşanma davası değil çekişmeli boşanma davası olarak görülmeye devam edilecektir.
Anlaşmalı Boşanmanın Kesinleşmesi
Anlaşmalı boşanma davası sonucunda mahkeme boşanma kararı verdikten sonra gerekçeli kararın boşanan eşlere tebliğinden itibaren 15 günlük itiraz süresi mevcuttur. Tarafların eğer karara bir itirazları varsa bu süre içinde temyiz yoluna gitmeleri mümkündür. Bu yasal süre bittikten sonra boşanma kararı kesinleşmiş olacaktır.
Bir diğer kesinleşme şekli ise gerekçeli kararın taraflara tebliğinden sonra boşanan eşlerin temyiz ve istinaf yollarına başvurmayacakalrını belirtmeleri yani haklarından feragat ettiklerini bildirmeleri durumunda bu 15 günlük sürenin beklenmesine gerek kalmayacaktır, boşanma kararı feragatler verildiği anda kesinleşecektir.
Anlaşmalı Boşanmada Avukat Tutma
Anlaşmalı boşanma davasının görülmesi esnasında uyuşmazlık çıkması söz konusu olabilmektedir. Genellikle boşanma protokolünde çıkan bu anlaşmazlıklar davanın reddine sebep olabilmektedir. Kanunda düzenlenen hususlara göre eğer boşanma davasının reddine karar verilirse eşler kararın kesinleşme tarihinden itibaren 3 sene boyunca aynı sebebe dayanarak tekrar boşanma davası açamayacaklardır. Kararın kesinleşmesinden sonra geçen üç sene boyunca tekrar aile birliği kurulamaması durumunda eşlerden birinin talebiyle boşanma gerçekleşecektir. Burada anlaşmalı boşanmayı etkileyen yani anlaşmalı boşanma davasının reddine sebep olan unsur genellikle boşanma protokolüdür. Taraflar ve varsa avukatları boşanma protokolünü titizlikle incelemeli, protokol üzerinde tam olarak uzlaşmaya varmalıdırlar. Davanın görülmesi sırasında çıkacak uyuşmazlık sebebiyle hakimin ret kararı vermesi durumunda 3 senelik bir bekleme sonucunun ortaya çıkacağı göz önünde bulundurularak uzlaşmanın tam anlamıyla sağlanması bu açıdan önem arz etmektedir. Ayrıca protokolde anlaşılan ve vazgeçilen haklar sebebiyle geri dönülmez hak kayıpları da ortaya çıkabileceğinden bir avukattan hukuki destek alınması isabetli olacaktır.
Anlaşmalı Boşanma Davası İçin Görevli ve Yetkili Mahkeme
Boşanma davaları kural olarak Aile Mahkemelerinde açılmalıdır. Fakat Aile Mahkemeleri özel yetkili mahkemelerdir ve her yerde bulunmayabilmektedir. Bu sebeple eğer anlaşmalı boşanma için başvurulacak yerde Aile Mahkemesi bulunmamaktaysa, davaya bakmaya görevli mahkeme başvurulan yerin Asliye Hukuk Mahkemesidir.
Boşanma veya ayrılık davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir denmektedir. İlgili maddeye göre eşlerden herhangi birinin yerleşim yeri veya davanın açıldığı tarihten önce en az 6 ay eşlerin beraber oturdukları yerin mahkemesi anlaşmalı boşanma davası için yetkili olmaktadır.